تعیین‌کننده‌های روانشناختی مصرف غذاهای سریع در دانش‌آموزان دبیرستان‌های پسرانه شهر خوی: کاربرد نظریه‌ی رفتار برنامه‌ریزی شده

چکیده سابقه و هدف: مصرف غذاهای پرکالری و چرب و عدم تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی، احتمال ابتلای افراد به چاقی و بیماری‌های مزمن به ویژه بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد. هدف از این مطالعه، بررسی تعیین‌کننده‌های مصرف غذاهای سریع با استفاده از نظریه‌ی رفتار برنامه‌ریزی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر خوی بود. مواد و روش‌ها: مطالعه‌ی حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بود که در بین 160 نفر دانش آموز دبیرستانی انجام گردید. نمونه‌گیری به روش تصادفی چند مرحله‌ای بود. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌ی "رفتار برنامه‌ریزی شده" با روایی و پایایی معتبر استفاده شد. این پرسشنامه شامل سه بخش الف) متغیرهای دموگرافیکی، ب) سؤالات مرتبط با سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده و ج) سؤالات رفتار بود. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 و آزمون‌های t-test، ANOVA و آزمون همبستگی Pearson و برای پیش‌بینی‌کننده‌های رفتار از Linear regression در سطح معنی‌داری 05/0P< مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌های این مطالعه نشان داد 1/98 درصد از دانش‌آموزان، غذای سریع مصرف می‌کردند که از میان آنها، 8/23 درصد هفته‌ای یک‌بار و 6/10 درصد 2 تا 3 بار در هفته غذای سریع استفاده می‌کردند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد قصد رفتاری و اعتقادات رفتاری، قادر به پیش‌بینی 54 درصد تغییرات رفتار مصرف غذاهای سریع در دانش‌آموزان است. از بین سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده، ارزشیابی پیامدهای رفتاری، مهم‌ترین پیش‌بینی‌کننده‌ی قصد رفتاری بود که توانسته بود به همراه وضعیت اقتصادی، 45 درصد تغییرات قصد رفتاری را پیش‌بینی کنند. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه حاکی از بالا بودن مصرف غذاهای سریع در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر خوی بود. در طراحی مداخلات آموزش تغذیه برای کاهش مصرف غذاهای سریع، بهتر است بر متغیر قصد رفتاری و اعتقادات رفتاری بیشتر توجه کرد.